Name: Wielki głód w Irlandii
Uploaded: 2021-11-23T05:00:00.000+01:00
Duration: 5412 s

The Great Hunger

Die große Hungersnot in Irland

La gran hambruna irlandesa

La grande famine en Irlande

Wielki głód w Irlandii

Irlanda: la Grande Carestia

W 1845 r. Europę nawiedził głód. Przybył z Ameryki Południowej a na imię miał Phytophthora infestans. Ów zabójczy patogen wywołał zarazę, która zabiła ogromną ilość upraw ziemniaków. W Irlandii, gdzie dla 1/3 mieszkańców ziemniaki stanowiły jeden z głównych składników diety, głód trwał 7 lat i zabił co 8 osobę. Czy mogli uniknąć takiego losu? W dokumencie pytamy o to ekspertki i historyków.

program_content

Wielki Głód zmienił Irlandię na bardzo wielu płaszczyznach. Żniwem było milion ofiar śmiertelnych i dwa miliony emigrantów.tek. Całe ich masy rozpoczęły tułaczkę po morzach w poszukiwaniu nowego domu. Z głodu ginęli głównie najbiedniejsi, ale były też rodziny, którym w tamtym czasie świetnie się powodziło. Kryzys sprawił, że w wielu regionach zaczęło obowiązywać prawo dżungli. Ale jak to się stało, że głód zebrał tak wielkie żniwo w jednym z najbogatszych miejsc na świecie – Imperium Brytyjskim? Jak władza mogła do tego dopuścić?

Separacje, konflikty i niezależność

Historia Irlandii

W 1845 r. Europę nawiedził głód. Przybył z Ameryki Południowej a na imię miał Phytophthora infestans. Ów zabójczy patogen wywołał zarazę, która zabiła ogromną ilość upraw ziemniaków. W Irlandii, gdzie dla 1/3 mieszkańców ziemniaki stanowiły jeden z głównych składników diety, głód trwał 7 lat i zabił co 8 osobę. Czy mogli uniknąć takiego losu? W dokumencie pytamy o to ekspertki i historyków.

Irlandzki głód trwał 7 lat i zabił co 8 osobę. Czy mogli uniknąć takiego losu? 

program_playNext

Z okazji 75. rocznicy lądowania aliantów podczas tak zwanego D-Day, Jen Dunbar opowiada niewiarygodną, lecz prawdziwą historię 21-letniej Irlandki Maureen Sweeney, która pracowała w odległej stacji pogodowej na irlandzkim zachodnim wybrzeżu i której odczyty pogody przyczyniły się do udanej akcji lądowania aliantów w Normandii.

Jak irlandzka prognoza pogody wygrała drugą wojnę światową

Bomba cyklonowa

Reportaż z protestanckich regionów Irlandii Północnej, gdzie co roku 12 lipca na ogromnych stosach płoną flagi Irlandii. Te wydarzenia to symbol animozji między tymi dwoma krajami. Zapoczątkowane w przeszłości jako walki katolików z protestantami, dziś wzbierają na sile w konsekwencji brexitu.

Animozje między Irlandiami wzbierają w konsekwencji brexitu.

Brexit: napięcia w Irlandii odżywają

Jak zmieni się granica pomiędzy Irlandią a Irlandią Północną pod koniec okresu przejściowego po Brexicie? Oto historia Irlandczyków, ich starć i pokoju, od czasów brytyjskiej kolonizacji, która rozpoczęła się w XII wieku, do paktu podpisanego przez Borisa Johnsona o wyjściu Wielkiej Brytanii z UE.

Stories of Conflict

W dzisiejszym odcinku w 5 minut wyjaśnimy Wam, dlaczego 20 lat po podpisaniu porozumień pokojowych irlandzki przypadek wciąż jest wybuchowy.

Irlandia, od kolonizacji po Brexit

W lutym 2014 r. Rory O'Neill, znany także jako Panti Bliss, przemawia w dublińskim teatrze Abbey i otwarcie potępia homofobię. Przemówienie stało się sensacją Internetu i uczyniło z Panti Bliss symbol walki o prawa homoseksualistów w Irlandii.

Mowy, które zmieniły historię

Yes, equal! - Panti Bliss

Historia Irlandii - Separacje, konflikty i niezależność

program_recommendations

Czterdzieści lat temu AIDS zdziesiątkowało całe pokolenie. Dziś nadal zbiera krwawe żniwo, ale o chorobie i leczeniu wiemy już wiele więcej. Dokument jest kroniką zbiorowej walki z chorobą, zbliżeniem na piętno społeczne związane z AIDS oraz przestrogą przed milczeniem i zapomnieniem.

Czterdzieści lat temu AIDS zdziesiątkowało całe pokolenie. Dziś nadal zbiera krwawe żniwo.

40 lat AIDS

Dochodzi siedemnasta, kiedy 28 sierpnia 1963 r. Martin Luther King rozpoczyna przemówienie. Nie jest pierwszym ani ostatnim mówcą występującym podczas Marszu na Waszyngton. Lecz to za sprawą jego przemówienia ten dzień zapisze się na kartach historii.

28.08.1963 17:00. Martin Luther King rozpoczyna przemówienie, dzięki któremu Marsz na Waszyngton na zawsze zapisze się w kartach historii.

I Have a Dream - Martin Luther King

Wiemy, gdzie jest Krym, ale do kogo należy? Do Ukrainy? Do Rosji? Putin dokonał już wyboru. To problem dla sąsiadów Krymu i Zachodu, którzy boją się zniknięcia granic po przejściu Putina.

Historie konfliktu

Wiemy, gdzie jest Krym, ale do kogo należy? Do Ukrainy? Do Rosji? Putin dokonał już wyboru

Rosja, Ukraina i przyszłość Krymu

Nieco ponad rok po zakończeniu II wojny światowej Europa znajduje się na rozdrożu: Niemcy, podzielone na strefy okupacyjne, są pod kontrolą aliantów. Francja wierzy, że znów nadejdą szczęśliwe dni. Na wschodzie Sowieci potęgują swoje wpływy. Na zachodzie Amerykanie wzmacniają sojusze. Nastaje nowy podział świata. Aby uniknąć kolejnej wojny, Churchill nawołuje do zrzeszenia narodów Europy podczas przemówienia na uniwersytecie w Zurychu, 19 września 1946 roku.

Nieco ponad rok po zakończeniu II wojny światowej Europa znajduje się na rozdrożu. Nastaje nowy podział świata. Aby uniknąć kolejnej wojny, Churchill nawołuje do zrzeszenia narodów Europy.

Let Europe Arise! - Winston Churchill

Yukio Mishima, największy japoński pisarz swojego pokolenia, obsesyjnie związany był ze związkiem ciała. W 1970 roku dokonał nieudanego zamachu stanu i zabił się w archaiczny sposób samurajów przed tłumem przestraszonych i zafascynowanych gapiów.

Zapomniani

Yukio Mishima: piękny aż do śmierci

W wieku 29 lat Tsutomu Yamaguchi jest prawdopodobnie najbardziej pechowym człowiekiem w historii. 6 sierpnia 1945 roku był w podróży służbowej do Hiroszimy, gdy wybuchła bomba atomowa. Przerażony ucieka od apokaliptycznych scen, by wrócić do domu... do Nagasaki.

Tsutomu Yamaguchi ma talent do pojawianie się w niewłaściwym sztukę miejscu w niewłaściwym czasie.

Yamaguchi, ocalały z Hiroszimy i Nagasaki

Od interwencji Francji w 2011 r. i upadku dyktatora, w Libii panuje bajzel. Walka o władzę, migracje, niewolnictwo, terroryzm... Pogrążony w wojnie domowej kraj pada ofiarą anarchii i wygląda na upadły. Przedstawiamy Wam przeszłość i teraźniejszość kraju o niepewnej przyszłości.

Od interwencji Francji w 2011 r. i upadku dyktatora, w Libii panuje bajzel.

Libia: Synowie anarchii

Geneviève jest jedną z pierwszych kobiet, pracujących jako analityczka w DST, francuskiego kontrwywiadu. W latach 70. jego zadaniem było rejestrowanie wszystkich radzieckich dyplomatów obecnych na terytorium Francji. Wśród nich był pułkownik KGB, który przejdzie do historii...

Kobiety-szpiedzy

Geneviève jest jedną z pierwszych kobiet, pracujących jako analityczka w DST, francuskiegp kontrwywiadu.

Geneviève, pierwsza francuska agentka?

W 2017 r. Ahed Tamimi, młoda Palestynka mieszkająca na Zachodnim Brzegu, uderza izraelskiego żołnierza w twarz. Jej matka robi z tego live'a na Facebooku. Po stronie palestyńskiej film staje się powodem do dumy. Po stronie izraelskiej, zwłaszcza wśród prawicy, mówi się raczej o splamieniu idei narodowego honoru. A co dzieje się z samą Ahed?

Efekt domina

W 2017 r. młoda Palestynka Ahed Tamimi policzkuje izraelskiego żołnierza. Nagranie staje się wiralem.

Ahed Tamimi - palestyński opór w sieci

Polecamy również

program_bonus

Bonuses and Extracts

program_external

Odkryj więcej

program_categoryMostViewed

Koronawirus odsłonił to, czego kraj od dawna nie chciał widzieć: system opieki zdrowotnej w Rumunii sam jest ciężko chory wskutek kilkudziesięcioletnich zaniedbań. 10.000 nowych przypadków koronawirusa dziennie, śmiertelność między 70 a 90% - najwyższa w UE - Rumunia, już osłabiona przez swoją gospodarkę, zostaje dodatkowo osłabiona przez pandemię. Przestarzały sprzęt medyczny, niewiele leków, niewielu specjalistów: kraj walczy o zatrzymanie lekarzy, którzy wyjeżdżają, aby praktykować w innych częściach Europy.

ARTE Reportage

Koronawirus odsłonił to, czego kraj od dawna nie chciał widzieć: system opieki zdrowotnej w Rumunii sam jest ciężko chory wskutek kilkudziesięcioletnich zaniedbań. 

Rumunia: wybuch wirusa

W maju 2020 roku w Afganistanie miała miejsce straszna zbrodnia. Uzbrojeni mężczyźni włamali się do szpitala położniczego i zabili 25 osób: położne, ciężarne kobiety i noworodki. Tragedia wstrząsnęła społeczeństwem i podała w wątpliwość sens negocjacji pokojowych, które afgański rząd negocjuje z talibami.

W maju 2020 r. w Afganistanie uzbrojeni mężczyźni włamali się do szpitala położniczego i zabili 25 osób: położne, ciężarne kobiety i noworodki. 

Afganistan: wojna przeciwko noworodkom

Muzea etnograficzne chciały być ratunkiem dla kultur świata. Odwiedzający je mieli podróżować do zagrożonych „ludów pierwotnych” Afryki i Oceanii. Wielu europejskich artystów.tek udało się na kolonizowane lądy, by dokumentować życie „tubylców”. W dokumencie analizujemy ich spojrzenie na obce kultury – spojrzenie na wskroś „białe”.

Czym jest „białe” spojrzenie na obce kultury?

Ekspresjonizm i kolonializm

W Indiach pracownice rolne stawiane są pod presją usunięcia macicy, aby mogły pracować bez przerwy. Długo była to jedna z najlepiej chronionych tajemnic wsi w Indiach. Podczas gdy wskaźnik histerektomii (zabieg chirurgicznego usunięcia macicy) na Zachodzie wynosi 2/1000, w Indiach osiąga 17/1000, do 350/1000 w stanie Maharasztra na zachodzie kraju, w tzw „Pasie Cukrowym”. Przez ostatnie 10 lat 14 000 zbieraczek trzciny poddało się histerektomii. Reportaż.

W Indiach pracownice rolne stawiane są pod presją usunięcia macicy, aby mogły pracować bez przerwy. Długo była to jedna z najlepiej chronionych tajemnic wsi w Indiach. 

Indie: wioski bez macicy

Gordona Matthew Thomasa Sumnera, aka Stinga, z pewnością nikomu nie trzeba przedstawiać. Historyczny lider formacji Police wziął udział w gali otwarcia Festiwalu Reeperbahn w Hamburgu, prezentując singiel ze swojego kolejnego albumu ("The Bridge"): Rushing Water.

Reeperbahn Festival 2021

Na Reeperbahn Festival Sting zaprezentuje „Rushing Water”, utwór ze swojego nadchodzącego albumu „The Bridge”.

Sting: "Rushing Water"

Europa oszalała na punkcie kannabidiolu, w skrócie CBD. Jest wszędzie i pod każdą postacią: herbatki, oleju, sprayu, czy kremu. Ta substancja z konopi rzekomo łagodzi stany zapalne, jest dobroczynna dla skóry i relaksuje zestresowane osoby bez odurzania. Czy mają rację ci, którzy wróżą CBD świetlaną przyszłość, nazywając ją kofeiną XXI wieku?

Re: Czy CBD nam służy?

Juliusz ma 91 lat i jest królem włóczęgów. Co roku wraz z nadejściem wiosny przenosi się z mieszkania w mieście do własnoręcznie zbudowanej chaty nad brzegiem Jeziora Solińskiego. Tam może wreszcie żyć samowystarczalnie i w zgodzie z naturą, co według niego jest sekretem długowieczności.

Juliusz ma 91 lat i jest królem włóczęgów. Żyje w zgodzie z naturą nad brzegiem Jeziora Solińskiego.  

Karpaty: polscy wagabundzi

Pandemia koronawirusa poskutkowała we Włoszech głęboką recesją. Kraj czuje się zapomniany przez resztę Unii. Tęskni za solidarnością. Na fali frustracji, ruch Italexitowy skupiony wokół Matteo Brandiego, domaga się wyjścia Włoch ze wspólnoty.

Pandemia i recesja nadszarpnęły UE

Pandemia koronawirusa poskutkowała we Włoszech głęboką recesją. Kraj czuje się zapomniany przez resztę Unii. 

Re: Sfrustrowane Włochy rozważają Italexit

Według Europejskiego Lobby Kobiet, w 2017 roku kobiety były 27 razy częściej niż mężczyźni narażone na nękanie w sieci i w mediach społecznościowych. Cyberprzemoc wobec kobiet nie jest nagromadzeniem odosobnionych aktów, ale plagą systemu: rozszerzeniem systematycznej przemocy, której kobiety doświadczały i doświadczają codziennie i od zawsze. Internet tylko zaostrzył zakorzeniony od dawna problem.

Mizoginia w internecie

Cyberprzemoc wobec kobiet nie jest nagromadzeniem odosobnionych aktów, ale plagą systemu: rozszerzeniem systematycznej przemocy, której kobiety doświadczały i doświadczają codziennie i od zawsze.

#Szmata

“Wszyscy kochamy Stinga, ale nie pamiętamy czemu”. Czy to prawda? Sting był pro-eko-yogi-hipsterem zanim to było cool. Z czy bez The Police, ten utalentowany muzyk i działacz społeczny jest cudownym dzieckiem światowej popkultury

“Wszyscy kochamy Stinga, ale nie pamiętamy czemu”. 

TAPE: Sting

8 maja 2016 roku w Nowym Jorku rzeźba „Him”, przedstawiająca młodego klęczącego chłopca o twarzy Hitlera, została sprzedana na aukcji za 13,3 mln euro. Praca była podpisana przez Cattelana, ale czy to on jest twórca dzieła? W rzeczywistości artysta z Mediolanu był autorem jedynie dziesięciu linijek wysłanych faksem do rzeźbiarza Daniela Drueta, tego samego, który stworzył słynną rzeźbę papieża Jana Pawła II przygniecionego meteorytem. Chcąc potępić system sztuki współczesnej, w którym artysta ogranicza się do zaproponowania koncepcji i podpisania skończonej pracy, Druet stworzył pomnik poświęcony Cattelanowi: nazywa się go „Kukułka”.

Gimnastyka

8 maja 2016 roku w Nowym Jorku rzeźba „Him”, przedstawiająca młodego klęczącego chłopca o twarzy Hitlera, została sprzedana na aukcji za 13,3 mln euro. Praca była podpisana przez Cattelana, ale czy to on jest twórcą dzieła?

Kto stworzył Hitlera?

Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej wciąż się pogarsza: we wrześniu 2021 r. prawie 9 tys. osób próbowało dostać się do kraju, dwukrotnie więcej niż w sierpniu. Teren przygraniczny jest niedostępny dla stowarzyszeń czy mediów, o czym nasza dziennikarka Ulrike Däßler przekonała się na własnej skórze podczas kręcenia tego reportażu: wraz z kamerzystą została zatrzymana przez policję na 24h, gdy przez przypadek wjechała na teren objęty stanem wyjątkowym.

Bashra i jej rodzina uciekli z pogrążonej w wojnie Syrii. Na polskiej granicy spotkały ich pushbacki.

Dramat migrantów na polsko-białoruskiej granicy

Po wielkiej powodzi w listopadzie 2019 roku w Wenecji wciąż trwa stan wyjątkowy. Zimowe powodzie należą tu do codzienności. Jednak tym razem powódź zaskoczyła Wenecjan. Zniszczeniu uległy domy i sklepy, ale także cenne dzieła sztuki i kultury. Wenecja nie posiada dobrze rozwiniętych systemów ochrony przeciwpowodziowej, a zmiany klimatu prognozują kolejne powodzie. Czy Wenecja stoi na skraju przepaści?

Czy miasto da się jeszcze uratować?

Re: Wenecja tonie

Za pocztówkową sielanką Dominikany, za plażą z drobnym piaskiem, wodospadami, palmami kokosowymi kryje się zupełnie inne oblicze wyspy. Ta „brama do nowego świata”, jak Kolumb nazwał kiedyś wyspę, jest tyglem rdzennych mieszkańców, Afrykanów i Europejczyków. Zapraszamy Was na spotkanie z dominikańską ludnością, daleko od turystycznego wybrzeża.

Z dala od kompleksów hotelowych i masowej turystyki: codzienne życie ludzi na karaibskiej wyspie.

Republika Dominikany: Radość życia

Minęło trzydzieści lat od czasu zdobycia niepodległości od Związku Radzieckiego, zainicjowanej w 1991 r. przez słynny ludzki łańcuch na Bałtyku i „śpiewającą rewolucję”; od tego czasu Estonia doświadczyła godnego pozazdroszczenia rozwoju, a stolica Tallin jest teraz na dobrej drodze do stania się Europejską Doliną Krzemową. Bianca Hauda zabiera nas na odkrywanie tego małego, innowacyjnego wszechświata, spotykając największych przedstawicieli kultury estońskiej.

TWIST

Podczas gdy Estonia świętuje 30 lat niepodległości, poznajemy kulturalną scenę Tallina.

Estonia: Cyfrowa, młoda, prowokacyjna

Amália Rodrigues była głosem Portugalii. Nieśmiertelna królowa fado została ambasadorką gatunku muzycznego, który osławił portugalską sztukę „saudade” na całym świecie. Dwadzieścia dwa lata po śmierci Amália nadal inspiruje fadystów w każdym wieku. Spotykamy się z kilkorgiem z nich.

Królowa fado

22 lata po śmierci Amália Rodrigues nadal inspiruje fadystów w każdym wieku. 

Amalia Rodriges

Wokół wsi Abu Kadir w północno-wschodniej Syrii niebo zasnuwa dym z ok. 50 prowizorycznych rafinerii. Paliwo jest potrzebne do transportu ropy i generowania prądu. Pracują tu dzieci, które uciekły z Aleppo czy Idlibu, miast zniszczonych przez wojnę. Ich młodość zatruwa dym z rafinerii. Ale gdyby nie „czarne złoto” prawdopodobnie w ogóle by nie przeżyli.

W prowizorycznych rafineriach pracują dzieci, które uciekły z Aleppo czy Idlibu, miast zniszczonych przez wojnę. 

Syria: dzieci w przemyśle naftowym

Historycznie stosunki między Polską a Niemcami nie zawsze były łatwe. Co obecnie Polacy sądzą o polityce Angeli Merkel? Udaliśmy się na ulice Warszawy, by ich o to zapytać. 

Bye Bye Merkel

Co Polacy sądzą o polityce Angeli Merkel? 

Angela Merkel a Warszawa

Zabieramy Was w tournée po wulkanach świata. Zaczniemy nad niemieckim jeziorem Laach. Liczbę aktywnych wulkanów na Ziemi szacuje się na 1500. W XX wieku wybuchło 437 z nich, czyniąc szkody mieszkańcom.nkom Stanów Zjednoczonych, Rosji, Indonezji czy Japonii. Ale wulkany to nie tylko zagrożenie. Zarówno te na lądzie, jak pod wodą czynią wiele dobrego.

Na rewersie mapy

Zabieramy Was w tournée po wulkanach świata. Zaczniemy nad niemieckim jeziorem Laach. 

Świat wulkanów

Trudno nie czuć sympatii dla kolczastych jeży gramolących się w jesiennych liściach. Jednak nie wszyscy wiedzą, że zwierzęta te mają coraz trudniejsze życie. Mnożą się zagrożenia, a ich przestrzeń życiowa się zmniejsza. W reportażu wybraliśmy się do włoskiego miasteczka Novello, gdzie weterynarz Massimo Vacchetta zmienił swój dom w klinikę dla jeży.

360° Geo

Reportaż z włoskiego Novello, gdzie pewien weterynarz zmienił swój dom w klinikę dla jeży.