Mao Fujita, Riccardo Chailly i II koncert fortepianowy RachmaninowaFestiwal w Lucernie 2022

Siergiej Rachmaninow urodził się w 1873 r. w zubożałej rodzinie arystokratycznej i dorastał w Petersburgu. Jego ojciec roztrwonił cały majątek i opuścił rodzinę, gdy Siergiej miał 10 lat. Od tego czasu wspierała ich babcia. Rachmaninow studiował w konserwatoriach w Petersburgu i Moskwie. Nie miał jednak łatwo. Jego I Symfonia (1897 r.) okazała się klapą i została ostro skrytykowana. 

Dla Rachmaninowa negatywna reakcja prasy były szokiem, z którego prawie nigdy się nie otrząsnął. Popadł w depresję, zaczął pić i uwikłał się w nieszczęśliwy romans. Przez trzy lata nic nie skomponował; występował jedynie jako pianista i dyrygent. W końcu znalazł wybawcę - znanego rosyjskiego psychiatrę Nikołaja Dalu. Po trzech miesiącach intensywnej terapii Dahlowi udało się przywrócić zdesperowanego artystę do świata sztuki. II koncert fortepianowy Rachmaninow zadedykował genialnemu lekarzowi, który korzystał z technik psychoanalitycznych Freuda, a także hipnoterapię i pozytywną autosugestię.

Premiera całego koncertu odbyła się 9 listopada 1901 r. w Moskwie pod batutą Aleksandra Silotiego i z samym Rachmaninowem przy fortepianie. Podczas gdy pierwsze wrażenie było ambiwalentne, drugie wykonanie - tym razem z Rachmaninowem jako dyrygentem, a Silotim jako solistą - okazało się spektakularnym sukcesem. W ten sposób kompozytor ostatecznie przezwyciężył kryzys twórczy. W 1904 r. otrzymał upragnioną Narodową Nagrodę im. Michaiła Glinki od petersburskiej fundacji Mitrofana Bielajewa za II koncert fortepianowy.

Rachmaninow odwiedził Polskę osiem razy. Polscy melomani mogli poznać II koncert... już w listopadzie 1907 r. w Filharmonii Warszawskiej, Rosjaninowi towarzyszyła tamtejsza orkiestra pod batutą Emila Reznička. II koncert fortepianowy wybrzmiał nad Wisłą jeszcze trzy razy - w 1911 r. (orkiestra pod dyr. Grzegorza Fitelberga), 1913 r. (orkiestra pod dyr. Zdzisława Birnbauma) oraz 1936 r. (orkiestrą dyrygował Chorwat Lovro von Matačić). Wszystkie występy odbyły się w warszawskiej Filharmonii. Za każdym razem Rachmaninow występował jako solista.